Sound Kartları

Bilgisayar hoparlöründen çıkan basit sistem sesleri de ses kartları yardımıyla yükseltilebilir. Ses kartlarının harici hoparlörleri bulunmaktadir. Ses kartlari, genel olarak 8 ve 16 bitlik olabilmektedir. Bunlara, Sound Blaster ve Sound Blaster16 örnek verilebilir. 32 ve 64 bitlik ses kartlari da bulunmaktadir. Her alanda oldugu gibi bu alanda da çesitli standartlar vardir. Ses kartı Sound Blaster ise hiçbir uyum problemi çikarmadan kullanilabilir. Hemen hemen tüm bilgisayar programlari Sound Blaster'i desteklemektedir. Sound Blaster'dan sonra gelen ses karti standardı ise Adlib'dir.

Ses kartları, bilgisayarların birkaç ses çıktısı verebilen özel ses birimleri halinegelmiştir. Ayrıca bir mikrofon ya da bir müzik aygıtından girilecek sesler bilgisayar üzerine işlenebilir. Çıkış güçleri ortalama 3-5 Watt arasındadır. Gelişmiş ses kartları yardımı ile bilgisayara sesle kumanda etme olanağı da ortaya çıkmaktadır. Sound Blaster16 Pro ile gelen bir yazılım yardımı ile Windowsortamında tüm komutlar sesli olarak verilebilir. Ancak bir sesin tanımlanması kolay değildir. Örneğin bir komutun uygulanması için, komutu veren kişinin çok farklı şekillerde o komutu tekrar etmesi gerekmektedir.

Ses kartları, gelişen oyunlar ve Windows’un sunduğu olanaklar ile birlikte birbilgisayar için vazgeçilmez olmaktadır. Ses kartları ile birlikte video / grafi uygulamalarının gelişmesi ile çoklu ortam (multimedya) kavramı doğmuştur.Çoklu ortam metin, ses, grafik ve videonun bir arada kullanılmasıdır. Çoklu ortam, yakın vadede bir bilgisayar için vazgeçilmez bir standart halini almaktadır.

Wave Table
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Zaman içerisinde özellikle oyunların gelişmesiyle yerini Wavetable Synthesis'ebıraktı. Wavetable, FM'in tersine ses yaratmak içim modülatörler kullanmıyor bunun yerine enstrümanların gerçek seslerinin kaydedilmiş örneklerini kullanıyor. ISA veri yolunu kullanan ses kartları bu örnekleri (samples) kendi ROM'larında saklarken, PCI yuvasını kullananlar sistem RAM’ının belli kısmını bu saklama işlemi için istiyorlar. Bu örneklemelerin boyutları ne denli büyük olursa elde edilecek ses de o denli kaliteli olacaktır. ISA kartların önemli dezavantajlarından biri de bellek sorunu.


PCI Veriyolu Kullanımı
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
ISA'nın yerine PCI kullanılmasının önemli sebeplerinden biriolarak PCI ses kartlarının Wavetable için sistem belleğini kullanmasıdır. Nedeni bant genişliğidir. ISA veri yolu teorik olarak maksimum 8 Mbps (Mbps : Mega Byte Per Second - saniyede 8 Mb) veri aktarabilirken bu rakam PCI'da 132 Mbps'a yükseliyor. Doğal olarak ISA'nın 16 kanal sınırı da ortadan kalkmış oluyor. Bugünün 32 hatta 64 kanal kullanabilen uygulamaları göz önüne alındığında PCI veri yolunu kullanan ses kartlarının farklılığı da ortaya çıkmış oluyor.


DSP

Kartın ses üreticisi aslında DSP (Digital Signal Processor), yani sayısal sinyalişlemcisidir. DSP, gerekli notaları wavetable belleğin değişik bölgelerinden değişik hızlarda okuyarak müziğin ya da sesin ortaya çıkmasını sağlar. DSP'nin işleme gücüne göre aynı anda çalabileceği maksimum ses sayısı da kartın Polyphony'si olarak tanımlanır. Ses kartlarının sonuna 32, 64 hatta 128 eklentiler kartın polyphony'sidir. Örneğin SoundBlaster PCI 64 ses kartları, 64 bit veri işlemez, 64 sesi aynı anda verebilme kapasitesinde bir kart olduğu ifade edilmek için sonuna 64 ibaresi eklenmiştir.


MIDI
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
MIDI (Musical Instrument Digital Interface)

her ses kartının vazgeçilemez bir öğesi, enstrümanların kendi aralarında anlaşabilmelerini sağlayan bir standarttır. General MIDI kavramı. MIDI ilk icat olduğunda müzisyenler ellerinde hangi MIDI enstrüman varsa onunla bir takım arajmanlar yapıyordu, ancak iş başka synthesiserda dinlemeye gelince aynı sesler alınamıyordu. Çünkü her synth yapımcısı enstrümanlara kafasına göre program numarası veriyordu, böylece orijinali piyano olarak kaydedilen bir ses, bir başka synth'de sözgelimi klarnet olarak duyuluyordu. İşin uzmanları bunu da bir standarda bağlayıp bir enstrüman haritası çıkardılar, adını da General MIDI koydular. Ses kartının kalitesindeki önemli etkenlerden biri de işte bu General MIDI enstrümanlarını orijinaline ne denli yakın çalabildiği.


Dijital Ses

CD-ROM'da müzik CD'leri çalabilmek için sürücünün arkasındaki analog lineçıkışından ses kartının üzerindeki line girişine bir bağlantı yapılır. Bağlantı analog olduğundan dolayı dış dünya etkilerine, mesela PC'nizin güç kaynağı etkilerineaçıktır. Bu sebepten (anten gibi davranan bağlantı yüzünden) sinyal kaybı ya da acayip sesler olasıdır. Dijital (sayısal) bağlantı kullandığınız takdirde ise dış etkilerden etkilenmezsiniz, çünkü veriler sayısal ortamda akıp gitmektedir. Günümüzde özellikle temiz kayıt isteyenlerin kullandığı dijital bağlantının en önemli öğesi SPDIF çıkışı/girişidir.


Dolby Pro Logic (Analog, 4 Kanal) S/PDIF
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
SPDIF'in açılımı Sony/Philips Digital Interface'dir. Philips ve Sonytarafından geliştirilen bu arabirim ile CD player, DAT gibi kaynaklardan sayısal veri aktarımı, kayıpsız yapılabilir. Bu kayıpsız veri aktarımı sayesinde de özellikle DVD gibi dijital ses barındıran medyalardan daha iyi sonuç alınabilir.


TAD

Kimi ses kartlarının üzerinde bulunabilen TAD girişi, Telephone Answering Deviceaçılımına sahip telefon cevaplama aygıtıdır. Yani telefon çaldığı an hemen cevap verilir ve siz hoparlörlerden duyduğunuz sese mikrofondan cevap verirsiniz. Ancak bu işlem için telefonun ses kartına bağlandığını düşünmeyin. Telefon hattı bilgisayarlarda sadece modemlere bağlanabilir ki telefon çaldığında modem üzerinden ses kartına analog bir ses akışı olur ve konuşmanızı gerçekleştirir. Voice özellikli dahili modemlerin çoğunda bu bağlantıyı gerçekleştirebilir.


AUX...

Yine ses kartlarında bulunan bir giriştir. Passthrough demek doğru, çünkükendisi üzerinden MPEG, TV ya da radyo kartlarının sesi iletilebiliyor. Mesela bir radyo kartınız var. Radyo kartınızı açtığınızda radyo kartı çalışacak ve ses çıkışındanSPDIF'in açılımı Sony/Philips Digital Interface'dir. Philips ve Sony tarafından geliştirilen bu arabirim ile CD player, DAT gibikaynaklardan sayısal veri aktarımı, kayıpsız yapılabilir. Bu kayıpsız veri aktarımı sayesinde de özellikle DVD gibi dijital ses barındıran medyalardan daha iyi sonuç alınabilir.


TAD...

Kimi ses kartlarının üzerinde bulunabilen TAD girişi, Telephone Answering Deviceaçılımına sahip telefon cevaplama aygıtıdır. Yani telefon çaldığı an hemen cevap verilir ve siz hoparlörlerden duyduğunuz sese mikrofondan cevap verirsiniz. Ancak bu işlem için telefonun ses kartına bağlandığını düşünmeyin. Telefon hattı bilgisayarlarda sadece modemlere bağlanabilir ki telefon çaldığında modem üzerinden ses kartına analog bir ses akışı olur ve konuşmanızı gerçekleştirir. Voice özellikli dahili modemlerin çoğunda bu bağlantıyı gerçekleştirebilir.


AUX

Yine ses kartlarında bulunan bir giriştir. Passthrough demek doğru, çünkükendisi üzerinden MPEG, TV ya da radyo kartlarının sesi iletilebiliyor. Mesela bir radyo kartınız var. Radyo kartınızı açtığınızda radyo kartı çalışacak ve ses çıkışından
[Resimleri görebilmek için üye olun veya giriş yapın.]
Dolby 5.1 (Digital, 6 Kanal)

Ses Kartlarında Kullanılan API`ler...3D ses API'si aslında sadece 3D sesi size iletmek isteyen programcının kullandığı ve sesin 3 boyutlu uzayda hangi konumdan ve hangi şiddette geleceğini ses kartına söylemesine yarayan komutlar topluluğudur. GünümüzdeDS3D'nin nasıl kullanılacağı konusunda belirleyici bir kriter olarak karşımıza DirectSound3D, A3D, EAX, Q3D ve Sensaura API'leri çıkmaktadır.


Ses Kartının Kalitesini Belirleyen Kriterler...

a) Ses kalitesi : Her kart DVD ve müzik CD'si ile denenmeli. Bununla beraberçıkışını aldığınız sistemin de çok temiz ses vermesi gerekir. DVD ileyapacağınız testlerle; DVD sayısal veri ile işlediği için kartın hızını ve sistem üzerine olan etkisini bulunur. Kartın hışırtıya yol açıp açmadığını ise veri olmadan da ses veren müzik CD’leri ile anlaşılabilir.

b) DAC : Sayısal/Analog çevirim kabiliyetini görmek için MP3 parçalar dinleyin. Böylelikle, dijital ortamdan analog'a dönüştürmede sorun olup olmadığını

gözlemlenir.

c) MIDI : Kaliteli kartlarda söz konusu MIDI bağlantı noktası Joystick portundandeğil de kendine özel bir porttan yapılır.

d) 3D Audio : Kullanacağınız yazılım doğrultusunda kartınızı alın. 3D bir kartaldım ama hiçbir etkisini hissetmedim diyor iseniz; önce ses sisteminize,
hoparlörlerinize bakın. Bazı kartlar 4+1 bazıları da 5+1 hoparlör seti gerektirebilirler.

e) Software Bundle : Ürünler ile gelen yazılımların adet ve kullanılabilirliğinebakın. Mesela bir müzik seti programı olabilir. Veya DVD filminden gelen
sayısal verileri çözmede kullanılan yazılımların kalitesi her şeyi etkileyebilir.


CPU Kullanımı :

İşlemciyi olabildiğince az kullanan bir ses kartı seçilmelidir. Aksi halde işlemci veri işlerken görüntü veya seslerde takılmalar oluşabilir.